WSA w sprawach dotyczących geodetów i projektantów

[A.Falkowski]

Z związku z ostatnią nowelizacją ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, znaczna część ośrodków geodezyjnych w kraju narzuca na wykonawców prac geodezyjnych opłaty za uwierzytelniania materiałów przyjętych do zasobu, odmawiając bezpłatnego opatrzenia ich klauzulami w oparciu o art. 12b ust. 5 ustawy Pgik.
Tym samym projektanci, którzy są zleceniodawcami dla geodetów, ponoszą wyższe koszty za zamówione mapy do celów projektowych.

Bezprawność powyższej praktyki została potwierdzona orzeczeniami sądów administracyjnych w kolejnych sprawach jakie zostały wytoczone przez wykonawców prac geodezyjnych. Potwierdziły to kolejno: Wojewódzki Sad Administracyjny w Lublinie w wyroku III SAB/Lu 74/14 z dnia 18 grudnia 2014 r , a także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku II SAB/Ke 8/15 z dnia 4 marca 2015 r.
Powyższe wyroki, mimo iż dotyczą jednostkowych spraw, interpretują prawne postępowanie w załatwianiu spraw, które nie są jednostkowe, lecz powszechne.
Powyższe orzeczenia były możliwe do uzyskania dzięki temu, że bardzo aktywnie działa jedno ze stowarzyszeń geodezyjnych: Polskie Towarzystwo Geodezyjne, które w wymienionych sprawach, realizując statutowe postanowienia o pomocy członkom Stowarzyszenia, brało udział w tych postępowaniach w charakterze uczestnika klik.

[A.Falkowski]

Pojawił się kolejny wyrok w tej sprawie IV SA/Wa 1150/15 z dnia 8 czerwca 2015 r.
Po raz kolejny sąd administracyjny potwierdził bezprawność praktyk większości ośrodków geodezyjnych, gdyż wykonawcy prac geodezyjnych nie są zobowiązani ani do składania wniosku o uwierzytelnienie przygotowanych dokumentów klauzulami urzędowymi, ani ponoszenia opłaty od takiego wniosku.
Jednocześnie trzeba podkreślić, że ten wyrok ma jeszcze większe znaczenie niż poprzednie orzeczenia, bo dotyczy uchylenia decyzji WINGiK-a oraz decyzji starosty, a nie tylko stwierdza, że starosta pozostaje w bezczynności (polegającej na nie klauzulowaniu dokumentów z urzędu i nieodpłatnie), czyli dotyczy wprost uchylenia wydanych decyzji za "wymuszone" na geodetach uwierzytelnienie.
Myślę, że warto abyście swoich geodetów poinformowali o tym wyroku, mimo tego, że już od 1 lipca ustawa PGiK w tym zakresie zostanie zmieniona.

[A.Falkowski]

I jeszcze jeden wyrok zapadł w takiej sprawie przedwczoraj. Jest podobny do dwóch pierwszych, czyli dotyczy bezczynności starosty w przedmiocie nie oklauzulowania z urzędu dokumentacji geodezyjnej: II SAB/Rz 28/15 - Wyrok WSA w Rzeszowie :

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący WSA Krystyna Józefczyk /spr./ Sędziowie NSA Stanisław Śliwa WSA Elżbieta Mazur - Selwa Protokolant starszy sekretarz sądowy Anna Mazurek - Ferenc po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 czerwca 2015 r. sprawy ze skargi J. K. na bezczynność Starosty [...] w przedmiocie niewykonania czynności materialno - technicznej I. zobowiązuje Starostę [...] do opatrzenia dokumentów przeznaczonych dla podmiotu na rzecz którego zrealizowano prace geodezyjne odpowiednimi klauzulami urzędowymi w terminie 7 dni od dnia zwrotu akt organowi ; II. stwierdza, że bezczynność nie miała charakteru rażącego naruszenia prawa; III. zasądza od Starosty [...] na rzecz skarżącego J. K. kwotę 100 zł /słownie: sto złotych/ tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego

Ciekaw jestem co z tego wyniknie, bo wygląda na to, że administracja publiczna doskonale zdaje sobie sprawę, że łamie prawo (choćby z tego powodu, że to prawo jest teraz szybko zmieniane).
Jednak takie postępowanie nie najlepiej świadczy o sposobie funkcjonowania tych urzędów, które mimo wszystko brną w to głębiej.
A tak swoją drogą, to również nowelizacja przepisów, która wejdzie w życie od 1 lipca może okazać się niewystarczająca do tego, żeby sprawach o uwierzytelnienie np. map do celów projektowych lub inwentaryzacji powykonawczej można było pobierać dodatkowe opłaty.

[A.Falkowski]

I kolejna ciekawostka w tej sprawie - wygląda na to, że nowelizacja prawa jaka zacznie obowiązywać w tym zakresie od jutra (1 lipca 2015 r.) nie do końca może być po myśli ośrodków geodezyjnych.
Ciekawa informacja na ten temat wraz z opinią prawną dostępna jest na stronie PTG - Polskiego Towarzystwa Geodezyjnego .

[A.Falkowski]

A jednak wyrok NSA z dnia 28 sierpnia 2015r., sygn.akt I OSK 785/15 nie potwierdził zdania wynikającego z tych kilku jednolitych wyroków WSA w sprawie.
Zgodnie z relacją przedstawioną tutaj: http://www.ptg-org.pl/index.php/page,NS ... yjnej.html :

Okazało się bowiem, że w tej sprawie nie jest ważna ani językowa, ani logiczna wykładnia prawa. Bo znaczenie miało to, co ustawodawca miał na myśli, a nie to to ewidentnie wynika z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, czyli z tekstu ustawy.
(...)
Dzisiejszy wyrok jednakże w żadnym razie nie zaprzepaszcza tych przyszłych spraw. NSA stwierdził dzisiaj jedynie, że starosta nie miał obowiązku klauzulowania dokumentacji z urzędu.
Całkowicie odrębnymi - i otwartymi - kwestiami pozostają natomiast: uwierzytelnianie opracowań dla potrzeb budownictwa, stosowanie współczynnika K=0,5 w przypadku gdy o uwierzytelnienie występuje wykonawca pracy geodezyjnej, a od 1 lipca 2015r. - ustawowa - fakultatywność uwierzytelniania dokumentacji przeznaczonej dla potrzeb postępowań administracyjnych, sądowych i czynności cywilnoprawnych. W kolejnych sprawach, jakie z pewnością zawisną przed sądami administracyjnymi, koniecznym będzie bowiem udzielenie odpowiedzi na istotne pytanie: czy organy administracji mogą pobierać opłatę za czynność uwierzytelnienia, której w formalny sposób nie potwierdziły na dokumentach podlegających uwierzytelnieniu?

[A.Falkowski]

Nastąpił kolejny zwrot w sprawie - w wyroku z dnia 5 stycznia 2016r. sygn. I OSK 1693/15 Naczelny Sąd Administracyjny odniósł się nie tylko do skarżonego wyroku WSA, ale także do innego wyroku NSA, tj. z 28 sierpnia 2015 r. I OSK 785/15 !

Odnosząc się do skarżonego wyroku WSA - sąd potwierdził, że organ miał (i nadal ma) obowiązek uwierzytelnić dokumenty geodezyjne z urzędu.
Natomiast odnosząc się do wyroku NSA I OSK 785/15 - sąd stwierdził, że wykładnia celowościowa przepisu art.12b ust.5 jaką zastosował inny skład NSA była niedopuszczalna.

Więcej na ten temat na stronie:
PTG
oraz w CBOS.

Artykuł 12b ust. 5 Prawa geodezyjnego i kartograficznego, przed nowelizacją, był jasny i wyraźny. Jego interpretacja nie wymagała wykładni innej aniżeli gramatycznej. Zastosowanie bowiem tej tylko wykładni nie prowadziło do sytuacji, która pociągałaby za sobą konieczność sięgania po pozostałe rodzaje wykładni.
Starosta Konecki, do którego wystąpił S. K. o przyjęcie do powiatowego zasobu geodezyjnego wykonanych prac, przy interpretacji nie ograniczył się tylko do wykładni językowej, ale wyłożył ten przepis przez pryzmat przepisów aktu wykonawczego, wydanego na podstawie art. 12b ust. 2 Prawa geodezyjnego i kartograficznego. Do wykładni art. 12b ust. 5 zastosował bowiem § 2 rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie sposobu i trybu uwierzytelniania przez organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej dokumentów na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych lub czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 914).
Taki zabieg interpretacyjny jest niedopuszczalny. Przepisów ustawy nie należy wykładać przez pryzmat przepisów wykonawczych do niej. Ustawa jest aktem nadrzędnym, a akty wykonawcze, wydawane z mocy jej przepisów i na ich podstawie służą wykonaniu ustawy. Odwrotnie natomiast jeśli wykładnia aktu wykonawczego budzi wątpliwości musi on być interpretowany po myśli ustawy, bowiem nie może pozostawać z nią w sprzeczności.

S. K., który nie zgodził się ze stanowiskiem Starosty Koneckiego, co do wykładni art. 12b ust. 5 Prawa geodezyjnego, powołał się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 18 grudnia 2014 r. III SAB/Lu 74/14, w którym ten Sąd uznał, iż opatrzenie dokumentów klauzulami, na podstawie tego przepisu następuje z urzędu. Wyrok ten został uchylony przez Naczelny Sąd Administracyjny, wyrokiem z 28 sierpnia 2015 r. I OSK 785/15, a Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że jedynym trybem uwierzytelniania dokumentów jest uwierzytelnianie na wniosek. Taką wykładnię art. 12b ust. 5 potwierdza, zdaniem Naczelnego Sądu, nowelizacja tego przepisu (cyt. wyżej ustawa z 15 maja 2015 r.), która weszła w życie 1 lipca 2015 r. Obecne brzmienie tego przepisu potwierdza, że zamiarem ustawodawcy nigdy nie było uwierzytelnianie dokumentów z urzędu – podkreślił Naczelny Sąd w cyt. wyroku.
Z poglądem wyrażonym przez Naczelny Sąd nie można się zgodzić. Z art. 12b ust. 5 przed nowelizacją w żadnym razie nie wynikało, aby jedynym trybem uwierzytelniania dokumentów był tryb wnioskowy, a wprost przeciwnie, o czym była mowa wyżej. Nowelizacja natomiast wprowadziła wyłom w zasadzie uwierzytelniania z urzędu. Nie ma potrzeby dokonywania przy niniejszej sprawie wykładni art. 12b ust. 5 w nowym brzmieniu. Można powiedzieć jedynie, że o ile przepis ten przed nowelizacją był jasny i wyraźny, o tyle jego nowe brzmienie budzi wątpliwości interpretacyjne, kiedy i na jakie potrzeby uwierzytelnienie następuje na wniosek, a kiedy z urzędu, gdyż ten ostatni tryb działania wcale nie został przez nowelizację ustawy zmieniony.

[A.Falkowski]

I jest kolejne potwierdzenie na nieprawidłowość praktyk organów administracji publicznej narzucających obowiązek opłat za uwierzytelnianie dokumentów geodezyjnych, w tym map do celów projektowych. Kolejny raz NSA wypowiedział się w tej sprawie w wyroku z dnia 18 października 2018r. sygn. I OSK 669/17.

Więcej na ten temat na stronie PTG w artykule:
Już nie ma żadnych wątpliwości. Opłaty za urzędowe klauzulowanie dokumentów geodezyjnych pobierane były bezprawnie :

Po co nasze działania skoro tak naprawdę okazuje się, w świetle przywołanego wyroku jak i innych wydanych od 2014 roku w sprawie tzw. „uwierzytelnienia”, że żyjemy w Państwie nie szanującym elementarnych norm prawa. Tu przecież nie chodzi o jakiś jednostkowy przypadek. Wobec tak jednoznacznego stanowiska sądów administracyjnych mamy pełne prawo twierdzić, że łamana jest jedna z podstawowych zasad Konstytucji opisana w art.7 a mówiąca o tym, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Tą zasadę legalizmu (praworządności) wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu 7 sędziów SN z 18 stycznia 2005 r. (sygn. WK 22/04) stwierdzając, że

"Art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. stanowiący, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, zawiera normę zakazującą domniemywania kompetencji takiego organu i tym samym nakazuje, by wszelkie działania organu władzy publicznej były oparte na wyraźnie określonej normie kompetencyjnej".