Najważniejszą cechą postępowania administracyjnego powinno być funkcjonowanie organów administracji zgodnie z naczelnymi zasadami opisanymi na początku ustawy Kpa.
Zgodnie z:
- Konstytucją RP: "art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.",
- Kodeks Postępowania Administracyjnego: "art. 6. Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa".
Urzędnik nie ma więc prawa do tego, żeby narzucać interesantowi obowiązki bez podania podstawy prawnej swoich żądań.
Jak podkreślają sądy administracyjne, np. wyrok NSA z dnia 17 maja 1996 r. III SA 535/95:
Zgodnie z artykułem 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są:W postępowaniu administracyjnym nie stosuje się zasady, że wszystko co nie jest zakazane jest dozwolone. Dlatego nielegalne jest zarówno działanie organu podjęte niezgodnie z obowiązującymi przepisami, jak i działanie bez podstawy prawnej.
- Konstytucja,
- ustawy,
- ratyfikowane umowy międzynarodowe,
- rozporządzenia,
- akty prawa miejscowego (na obszarze działania organów, które je ustanowiły).
Treść najważniejszych dla nas aktów prawnych w postępowaniu administracyjnym:
Konstytucja RP
Kodeks Postępowania Administracyjnego
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
Odpowiedzialność majątkowa funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa
Plany zagospodarowania przestrzennego - prawo miejscowe